Fond za humanitarno pravo (FHP) u Srbiji podneo je krivične prijave protiv komandanta i zamenika komandanta 43. motorizovane brigade, jedinice Prvog krajiškog korpusa Vojske Republike Srpske (VRS), Vladimira Arsića i Radmila Zeljaje, kao i još nekoliko lica za zločine počinjene u Prijedoru tokom rata u BiH, rečeno je na predstavljanju četrnaestog dosijea FHP-a pod nazivom “43. motorizovana brigada VRS u Prijedoru”.

Dosije je predstavljen na Dan bijelih traka i pruža uvid u strukturu i delovanje 43. motorizovane brigade, tokom leta 1992. godine, kada je ta jedinica, u sadejstvu sa jedinicama policije Republike Srpske, Teritorijalne odbrane i različitim dobrovoljačkim grupama, izvršila napade na veliki broj sela i naselja sa većinskim bošnjačkim ili hrvatskim stanovništvom u opštini Prijedor.

Ti napadi bili su praćeni sistematskim ubijanjem, zlostavljanjem, hapšenjem, zatvaranjem i iseljavanjem nesrpskog civilnog stanovništva opštine Prijedor, kao i uništavanjem i pljačkanjem njihove imovine.

Tokom 1992. godine, na području opštine Prijedor stradalo je više od 3.000 civila.

Za zločine počinjene u Prijedoru do danas nije odgovarao nijedan komandant brigada iz sastava Prvog krajiškog korpusa VRS koje su učestvovale u operacijama u Prijedoru.

Direktorka FHP-a Ivana Žanić navela je da je za zločine počinjene na teritoriji opštine Prijedor tokom rata u Bosni i Hercegovini pred Međunarodnim krivičnim sudom za bivšu Jugoslaviju (MKSJ) u 11 predmeta osuđeno 18 lica, te da je osuđen gotovo ceo politički vrh Republike Srpske sa Radovanom Karadžićem, Biljanom Plavšić i Momčilom Krajišnikom na čelu.

U novembru 2017. godine, MKSJ je komandantu Glavnog štaba Vojske Republike Srpske Ratku Mladiću izrekao prvostepenu presudu, kojom je osuđen na doživotnu kaznu zatvora. Mladić je, između ostalog, osuđen za progon, istrebljenje, ubistvo, deportaciju i prisilno premeštanje u opštinama širom BiH, među kojima je i Prijedor. Ujedno, Ratko Mladić je jedini visokorangirani oficir VRS osuđen za zločine u Prijedoru.

“Za nedelju dana, 8. juna, Ratku Mladiću će biti izrečena i pravosnažna presuda”, podsetila je Žanić.

Za zločine počinjene u Prijedoru do danas, ni u Srbiji ni u BiH, nije odgovarao nijedan komandant brigada iz sastava Prvog krajiškog korpusa koje su učestvovale u operacijama u Prijedoru, među kojima je najznačajnija 43. motorizovana brigada (43. mtbr) VRS, iako su komandant i zamenik komandanta te brigade – pukovnik Vladimir Arsić i major Radmilo Zeljaja – u presudi MKSJ-a Milomiru Stakiću označeni kao saizvršioci zločina.

“Mi smo danas podneli i krivičnu prijavu protiv Vladimira Arsića i Radmila Zeljaje i protiv još nekoliko lica za zločine počinjene u Prijedoru tokom rata u BiH. Videćemo da li će Tužilaštvo za ratne zločine uraditi nešto povodom krivične prijave”, rekla je Žanić.

Izrazila je nadu da ovaj dosije neće biti samo jedan od dosijea poslatih Tužilaštvu za ratne zločine.

Istraživačica Fonda za humanitarno pravo Jovana Kolarić detaljno je govorila o ulozi 43. motorizovane brigade VRS.

“Vojska je nastojala da ove napade na sela i naselja u prijedorskoj opštini prikaže kao spontanu reakciju vojske na pojedinačne incidente. Međutim, analiza borbenih izveštaja i događaji koji su izdvojeni u dosijeu pokazuju da je postojao plan za napade na sela, zarobljavanje, proterivanje nesrpskog stanovništva i da se ne radi o spontanim reakcijama”, kazala je Kolarić.

Ocenila je da se situacija u Srbiji promenila u odnosu na 2001. godinu kada je Milomir Stakić uhapšen u Beogradu i izručen Haškom tribunalu.

“Sada imamo situacije da niži funkcioneri samo pređu u Srbiju i dobiju državljanstvo”, dodala je.

Dan bijelih traka prvi put je obilježen u Prijedoru 2012. godine kao početak kampanje protesta protiv odluke gradskih vlasti u Prijedoru da se porodicama žrtava zabrani javno obilježavanje 20. godišnjice zločina nad prijedorskim Bošnjacima i Hrvatima.

Taj dan se obilježava svake godine u gradovima Bosne i Hercegovine, kao i gradovima širom svijeta.